Ερωτήσεις – απαντήσεις για την υπαγωγή στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών

Γράφει η Μαρία Μπακάλη, Δικηγόρος-Συνεργάτης Ε.Ε.Α.

Σε συνέχεια του webinar, που διοργανώθηκε την Τετάρτη 03-11-2021 από το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών, με θέμα «Ρυθμίσεις Χρεών για Φυσικά Πρόσωπα, Επαγγελματίες και Επιχειρήσεις», παρατίθεται κατωτέρω συνοπτικός οδηγός απαντήσεων, που αφορούν στα κυριότερα ερωτήματα, που ετέθησαν αναφορικά με την υπαγωγή στη ρύθμιση του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών του Ν. 4738/2020.

Πού μπορώ να υποβάλω αίτηση για την υπαγωγή στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών;

Η αίτηση υποβάλλεται ηλεκτρονικά στην ειδικά διαμορφωμένη πλατφόρμα για τον εξωδικαστικό μηχανισμό. Πιο συγκεκριμένα, ο οφειλέτης εισέρχεται στον ιστότοπο gov.gr. Στην αρχική σελίδα, από τις κατηγορίες υπηρεσιών επιλέγει το πεδίο «Περιουσία και φορολογία» και εν συνεχεία το πεδίο «Διαχείριση Οφειλών». Από εκεί, επιλέγει τελικώς το πεδίο «Εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών» και εν συνεχεία το πεδίο «Αιτών», προκειμένου να ξεκινήσει τη διαδικασία υποβολής της αίτησης. Στο σημείο αυτό, ζητείται από τον οφειλέτη η εισαγωγή του ονόματος χρήστη και του κωδικού taxisnet, που διαθέτει. Στην περίπτωση, κατά την οποία η αίτηση υποβληθεί από σύμβουλο του αιτούντος (δικηγόρο, λογιστή, φοροτεχνικό σύμβουλο ή οικονομικό σύμβουλο), τα στοιχεία του συμπληρώνονται στο ανάλογο πεδίο της αίτησης. Ο νόμος δεν ορίζει συγκεκριμένη αμοιβή του συμβούλου για την υποβολή της αίτησης.

Μπορώ να υπαχθώ στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών ή υπάρχουν λόγοι αποκλεισμού;

Όλα τα φυσικά πρόσωπα, τα νομικά πρόσωπα, που επιδιώκουν εμπορικό σκοπό και οι ατομικές επιχειρήσεις μπορούν να υπαχθούν στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε ορισμένες προϋποθέσεις, η πλήρωση των οποίων είναι απαραίτητη για τη δυνατότητα υπαγωγής στο μηχανισμό ρύθμισης. Ειδικότερα, πέραν των ειδικών στο νόμο αναφορών για το ποιοι δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση, οι κυριότερες κατηγορίες, που εξαιρούνται και στις οποίες πρέπει οι ενδιαφερόμενοι να δώσουν προσοχή είναι οι ακόλουθες:

Όσοι έχουν χρέη άνω του 90 % σε έναν πιστωτή (Δημόσιο, Τράπεζες) ή όσων τα χρέη είναι λιγότερα από 10.000,00 €. Στην περίπτωση αυτή, να αναφέρουμε ότι τα χρέη τους θα πρέπει να ρυθμιστούν απευθείας με τους πιστωτές, μέσω άλλων εργαλείων, όπως των ρυθμίσεων της ΑΑΔΕ και του ΕΦΚΑ για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Δημόσιο ή με την αξιοποίηση του Κώδικα Δεοντολογίας για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις τράπεζες ή τους διαχειριστές δανείων.
Όσοι έχουν ενήμερες ή εξυπηρετούμενες οφειλές και δεν παρουσιάζουν πτώση εισοδημάτων ή αύξηση εξόδων κατά 20 %.
Όσα νομικά πρόσωπα έχουν τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση.

Ποια χρέη υπάγονται στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών;

Υπάγονται όλες οι οφειλές προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία και οι οποίες κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης έχουν βεβαιωθεί σε βάρος του οφειλέτη, καθώς και όλες οι οφειλές προς τα πιστωτικά ιδρύματα και τις εταιρίες leasing ή/και διαχείρισης απαιτήσεων.

Υπάρχει όριο στα χρέη που εντάσσονται;

Όχι. Ο νόμος δεν ορίζει ανώτερο αριθμητικό όριο στις οφειλές, συνεπώς εφόσον αυτές ξεπερνούν το ποσό των 10.000 € μπορούν να υπαχθούν στο εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών.

Υπάρχει όριο στις δόσεις, οι οποίες θα καθοριστούν από τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών;

Ναι. Με την ευδοκίμηση της αίτησης τα χρέη των οφειλετών προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία ρυθμίζονται σε έως 240 δόσεις, ενώ τα χρέη τους προς τα πιστωτικά ιδρύματα σε έως 420 δόσεις.

Μπορώ να επιλέξω ποια χρέη θα εντάξω στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό;

Όχι. Με την έναρξη της διαδικασίας στην πλατφόρμα, ο οφειλέτης συναινεί στην άρση του φορολογικού και του τραπεζικού του απορρήτου, γεγονός που σημαίνει ότι η πλατφόρμα αυτόματα αντλεί το σύνολο των οφειλών του προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και τα πιστωτικά ιδρύματα. Με τη συναίνεση, λοιπόν, αυτή ο οφειλέτης αποδέχεται ότι δεν μπορεί να επιλέξει ποιες οφειλές θα ρυθμίσει και ποιες όχι, αλλά ότι με την ευδοκίμηση της αίτησης θα ενταχθεί στη ρύθμιση το σύνολο των οφειλών του προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και τα πιστωτικά ιδρύματα.

Γίνεται διαγραφή μέρους των χρεών μου με την ένταξη στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών;

Πράγματι υπάρχει πρόβλεψη για τη διαγραφή οφειλών προς τους πιστωτές (Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία και πιστωτικά ιδρύματα) υπό προϋποθέσεις, καθώς εφαρμόζεται η αρχή της μη χειροτέρευσης της θέσης των πιστωτών.

Τονίζεται εδώ ότι απαγορεύεται εκ του νόμου η διαγραφή βασικής οφειλής των παρακρατούμενων φόρων, επιρριπτόμενων φόρων προς το Δημόσιο και των ασφαλιστικών εισφορών.

Στη διαγραφή εντάσσονται η βασική οφειλή, πρόστιμα, προσαυξήσεις, τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής Δημοσίου – ΦΚΑ και τόκοι υπερημερίας των πιστωτών ιδιωτικού τομέα, με την προϋπόθεση πλήρους αποπληρωμής του ποσού, το οποίο θα προκύψει από τη ρύθμιση των οφειλών.

Για τη διαγραφή εφαρμόζονται τα ακόλουθα:

Α) ύπαρξη πραγματικής οικονομικής αδυναμίας του οφειλέτη, των συνοφειλετών ή των εγγυητών και εμπορική αξία της περιουσίας, μικρότερη του ύψους της οφειλής,

Β) Διαγραφή έως 75 % της βασικής οφειλής προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία στην περίπτωση διμερών διαπραγματεύσεων ή στην περίπτωση πολυμερών (όταν δηλαδή υπάρχουν οφειλές σε Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία και πιστωτικά ιδρύματα), εφόσον η προσφερόμενη από τους χρηματοδοτικούς φορείς λύση προκύπτει από την αντιπρόταση των πιστωτών,

Γ) Διαγραφή έως 80 % των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων (εξαιρουμένων των τόκων υπερημερίας) και

Δ) Διαγραφή έως 95 % των προστίμων του Δημοσίου & 85 % των προσαυξήσεων – τόκων εκπρόθεσμης καταβολής του Δημοσίου και ΦΚΑ.

Έχω ενεργές ρυθμίσεις για τα χρέη μου στο Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία. Τι θα γίνει με αυτές, αν υποβάλω αίτηση υπαγωγής στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό;

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, στον εξωδικαστικό μηχανισμό υπάγονται όλες οι οφειλές, επομένως δεν επιδρά αρνητικά η ύπαρξη ρυθμισμένων οφειλών. Ο οφειλέτης υποβάλλει κανονικά την αίτησή του και εφόσον αυτή ευδοκιμήσει, θα υπαχθούν τόσο οι ρυθμισμένες οφειλές του όσο και οι αρρύθμιστες. Σε περίπτωση μη ευδοκίμησης, οι ρυθμισμένες οφειλές δεν χάνονται. Εξακολουθούν να υφίστανται ακριβώς όπως υπήρχαν πριν την υποβολή της αίτησης και ο οφειλέτης συνεχίζει να τις εξυπηρετεί κανονικά.

Έχω ενεργές ρυθμίσεις για τα χρέη μου στις Τράπεζες. Τι θα γίνει με αυτές, αν υποβάλω αίτηση υπαγωγής στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό;

Ισχύουν όσα ακριβώς απαντήθηκαν στο ανωτέρω, υπ΄αριθμόν 8 ερώτημα, δηλαδή υποχρεωτικά εντάσσεται το σύνολο των οφειλών προς τα πιστωτικά ιδρύματα είτε είναι ρυθμισμένες είτε αρρύθμιστες, είτε εξυπηρετούνται και είναι ενήμερες είτε όχι. Αν η αίτηση ευδοκιμήσει οι ρυθμισμένες οφειλές θα ενταχθούν στη νέα συνολική ρύθμιση. Αν όχι, τότε οι ρυθμισμένες οφειλές δεν χάνονται. Εξακολουθούν να υφίστανται ακριβώς όπως υπήρχαν πριν την υποβολή της αίτησης και ο οφειλέτης συνεχίζει να τις εξυπηρετεί κανονικά.

Έχω χρέη μόνο στο Δημόσιο (Δ.Ο.Υ.) ή μόνο στα ασφαλιστικά ταμεία ή μόνο σε Τράπεζες. Μπορώ να υπαχθώ στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό;

Όχι. Αν οφείλετε σε έναν μόνο πιστωτή θα πρέπει να απευθυνθείτε σε αυτόν και να προσπαθήσετε να ρυθμίσετε τις οφειλές σας απευθείας με αυτόν, δηλαδή στην περίπτωση του Δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων σύμφωνα με τις ισχύουσες τη δεδομένη χρονική στιγμή ρυθμίσεις, ενώ στην περίπτωση των πιστωτικών ιδρυμάτων σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών.

Έχω οφειλές μόνον στο Δημόσιο (Δ.Ο.Υ.) ή μόνον σε ασφαλιστικά ταμεία ή και στα δύο, αλλά όχι σε Τράπεζες. Μπορώ να υπαχθώ στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό;

Ναι, μέσω της διαδικασίας σύναψης διμερών συμβάσεων αναδιάρθρωσης οφειλών, εφόσον οι οφειλές αυτές ξεπερνούν το ποσό των 10.000 €. Ο οφειλέτης θα κάνει αίτηση και ο φορέας θα απαντήσει δίνοντας την πρόταση ρύθμισης. Να τονίσουμε στο σημείο αυτό ότι οι δόσεις, σύμφωνα με όσα έχουμε ήδη αναφέρει, δεν θα ξεπεράσουν τις 240.

Είμαι φυσικό πρόσωπο και επιθυμώ να υποβάλω αίτηση στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό. Πρέπει να συναινέσει και ο/η σύζυγός μου στην άρση του φορολογικού και τραπεζικού του/της απορρήτου, προκειμένου να προχωρήσει η αίτηση;

Ναι. Υποχρεωτικά παρέχεται η άδεια/συναίνεση του/της συζύγου του αιτούντος, προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία ένταξης στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Την έγκριση δίνει ο/η σύζυγος (ύπαρξη πολιτικού ή θρησκευτικού γάμου) ή ο/η συμβίος/α (ύπαρξη συμφώνου συμβίωσης) και τα εξαρτώμενα μέλη, καθώς καλούνται να συνυπογράψουν την αίτηση.

Είμαι σε διάσταση με τον/την σύζυγό μου, αλλά δεν έχουμε λάβει διαζύγιο. Πρέπει και σε αυτήν την περίπτωση να συναινέσει στην άρση του φορολογικού και του τραπεζικού απορρήτου του/της, προκειμένου να προχωρήσει η αίτηση;

Σε συνέχεια όσων αναφέρθηκαν στα πλαίσια του υπ΄ αριθμόν 12 ερωτήματος, εφόσον υφίσταται ενεργός συζυγικός δεσμός, ο/η σύζυγος του αιτούντος πρέπει να δώσει τη συναίνεσή του κατά τα ανωτέρω.

Αν υπάρχει διαζύγιο ή λύση του συμφώνου συμβίωσης, τότε δεν απαιτείται συναίνεση του ενός στην αίτηση του άλλου. Καθένας τους, εφόσον έχει οφειλές τις οποίες επιθυμεί να ρυθμίσει, μπορεί να υποβάλει αίτηση ανεξάρτητα, χωρίς την ανάμιξη του άλλου.

Προσοχή, όμως, πρέπει να δοθεί στην περίπτωση κατά την οποία οι σύζυγοι βρίσκονται σε διάσταση, αλλά δεν έχουν λάβει διαζύγιο (ή έχουν λύσει το σύμφωνο συμβίωσης). Στην περίπτωση αυτή, αν έχουν δηλώσει την υφιστάμενη μεταξύ τους διάσταση στο μητρώο της αρμόδιας φορολογικής αρχής (συνήθως με την κατάθεση αγωγής διαζυγίου ή με οποιοδήποτε άλλο έγγραφο αποδεικνύει τη διάσταση και γίνεται αποδεκτό από τη φορολογική αρχή), τότε ομοίως δεν απαιτείται συναίνεση του ενός στην αίτηση του άλλου και δεν απαιτείται η άρση του φορολογικού και τραπεζικού απορρήτου του ενός στην αίτηση του άλλου (εν διαστάσει) συζύγου.

Είμαι εγγυητής σε τραπεζικό δάνειο. Πρέπει να κάνω αίτηση στον εξωδικαστικό; Αν δεν κάνω αίτηση και εγκριθεί η αίτηση του πρωτοφειλέτη, πρέπει να μετέχω στην αποπληρωμή του δοσολογίου;

Ο εγγυητής ή ό συνοφειλέτης δεν είναι υποχρεωμένοι να κάνουν αίτηση υπαγωγής στον εξωδικαστικο μηχανισμό, ούτε και καλούνται να συμμετέχουν στην αίτηση. Στην περίπτωση, λοιπόν, που ο οφειλέτης κάνει αίτηση, δεν καλούνται να τη συνυπογράψουν ούτε δίνουν συναίνεση (άρα δε λαμβάνονται υπ’ όψιν τα φορολογικά και οικονομικά τους στοιχεία) και συνεπώς, αν ο οφειλέτης ρυθμίσει τελικώς μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, δεν καλούνται να συμμετέχουν ούτε και στην αποπληρωμή της ρύθμισης.

Μπορούν να ενταχθούν στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό χρέη από κληρονόμους φυσικού προσώπου ή ελεύθερου επαγγελματία για οφειλές του τελευταίου στο Δημόσιο ή τα ασφαλιστικά ταμεία;

Ναι. Εφόσον οι οφειλές αυτές έχουν βεβαιωθεί στον Α.Φ.Μ. του κληρονόμου, μπορούν να ρυθμιστούν κανονικά με τη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού.

Μπορούν να ενταχθούν στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό χρέη νομικού προσώπου, το οποίο έχει κάνει διακοπή εργασιών ή βρίσκεται στο στάδιο της εκκαθάρισης;

Όχι. Νομικό πρόσωπο, το οποίο έχει λυθεί ή έχει τεθεί σε εκκαθάριση δεν μπορεί να ρυθμίσει τις οφειλές του βάσει το εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών. Προσοχή πρέπει να δοθεί όμως στην περίπτωση, όπου οι οφειλές του νομικού προσώπου έχουν βεβαιωθεί στον Α.Φ.Μ. εταίρου, διευθύνοντος συμβούλου, κ.λπ., οπότε και μπορούν να ρυθμιστούν απευθείας από το ίδιο το φυσικό πρόσωπο ή στην περίπτωση, όπου για τις οφειλές του νομικού προσώπου ευθύνεται και φυσικό πρόσωπο, π.χ. ως εγγυητής ή συνοφειλέτης, οπότε και ομοίως το φυσικό αυτό πρόσωπο μπορεί να υποβάλει την αίτηση.

Έχω χρέη εξυπηρετούμενα/ενήμερα προς όλους τους πιστωτές μου (Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία και Τράπεζες). Μπορώ να υποβάλω αίτηση στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό;

Στην περίπτωση αυτή, απαιτούμενη προϋπόθεση για την ένταξη στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών είναι να αποδεικνύεται από τον οφειλέτη – αιτούντα επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, σε ποσοστό τουλάχιστον 20 %, είτε εξαιτίας της αύξησης των δαπανών του είτε εξαιτίας της μείωσης των εισοδημάτων του.

Συμμετείχα σε εταιρία υπό την ιδιότητα του εταίρου. Μπορώ να ρυθμίσω τα χρέη της εταιρίας ως φυσικό πρόσωπο;

Ναι, εφόσον οι οφειλές της εταιρίας έχουν βεβαιωθεί στον Α.Φ.Μ. του εταίρου, ο τελευταίος ως φυσικό πρόσωπο με τον προσωπικό του Α.Φ.Μ. και όχι υπό τον Α.Φ.Μ. της εταιρίας, μπορεί να υποβάλει αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό.

Έχω χρέη προσωπικά, αλλά και από τη συμμετοχή μου σε εταιρία. Μπορώ να τα ρυθμίσω με τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό;

Ναι, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις υπαγωγής για τις συγκεκριμένες οφειλές, μπορεί ο οφειλέτης ως φυσικό πρόσωπο με τον Α.Φ.Μ. του να υποβάλει την αίτηση και η πλατφόρμα θα αντλήσει αυτόματα το σύνολο των οφειλών του (προσωπικές ή/και εταιρικές), προκειμένου αυτές να ρυθμιστούν.

Αν υπαχθώ στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών, θα μπορώ να λάβω ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα;

Εφόσον υπάρχει ενεργή ρύθμιση, η οποία και εξυπηρετείται, ο οφειλέτης θεωρείται φορολογικά και ασφαλιστικά ενήμερος. Ιδιαίτερη προσοχή όμως πρέπει να δοθεί στο λόγο για τον οποίο αιτείται κάποιος τη λήψη ασφαλιστικής ή φορολογικής ενημερότητας, καθώς αν π.χ. πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για την πώληση ακινήτου, τότε θα χορηγηθεί μεν ενημερότητα, αλλά υπό τον όρο παρακράτησης από το τίμημα της αγοραπωλησίας του οφειλόμενου ποσού από τον ενδιαφερόμενο φορέα (Δημόσιο ή ασφαλιστικά ταμεία), με αποτέλεσμα να μειωθεί το συνολικό ποσό της ρύθμισης του εξωδικαστικού μηχανισμού και κατ’ επέκταση ο αριθμός των υπολειπόμενων δόσεων.

Αν υπαχθώ στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών, θα μπορώ να πωλήσω ένα περιουσιακό μου στοιχείο;

Ναι. Όμως εφόσον υπάρχουν πιστωτές απαιτείται η συναίνεση αυτών, γεγονός που σημαίνει σύμφωνα και με όσα αναφέραμε στο προηγούμενο ερώτημα ότι οι πιστωτές μπορεί να ζητήσουν την παρακράτηση του οφειλόμενου ποσού από το τίμημα της αγοραπωλησίας.

Αν υπαχθώ στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών, αίρεται η δέσμευση στους τραπεζικούς μου λογαριασμούς;

Εφόσον ευδοκιμήσει η αίτηση, ο πιστωτής δεν έχει το δικαίωμα να προβεί σε πράξεις αναγκαστικής εκτελέσεως σε βάρος του οφειλέτη. Το ίδιο ισχύει και σε όλο το στάδιο αξιολόγησης της αίτησης από την υποβολή της έως την έκδοση απόφασης ένταξης ή απορριπτικής απόφασης.

Ωστόσο, καλό είναι ο οφειλέτης να ενημερώνει τον πιστωτή του, όταν πληρώνει την πρώτη δόση ρύθμισης, με την οποία και επικυρώνεται ουσιαστικά η ρύθμιση του εξωδικαστικού, ώστε να μπορεί ο πιστωτής να αναστείλει τυχόν μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος του.

Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία μετά την υποβολή της αίτησης, υπάρχουν συνέπειες;

Όχι. Σε περίπτωση μη ευδοκίμησης της αίτησης υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό, ο οφειλέτης βρίσκεται στην κατάσταση, στην οποία βρισκόταν προ της αιτήσεως, δηλαδή αν είχε ενεργές ρυθμίσεις για κάποιες από τις οφειλές του, αυτές όπως προείπαμε, εξακολουθούν να είναι σε ισχύ.

Υπάρχει προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να υποβάλω την αίτηση υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό;

Όχι, ο νόμος 4738/2020 δεν έχει καταληκτική ημερομηνία υποβολής αίτησης.

Σε περίπτωση που επιτευχθεί συμφωνία μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών, από πότε ξεκινά να ισχύει;

Η ρύθμιση μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού ξεκινά να ισχύει από την υπογραφή της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών και επικυρώνεται με την καταβολή της πρώτης δόσης από τον οφειλέτη.